"اینترنت اشیاء" انقلاب صنعتی دوم
در نشست تخصصی بررسی فناوری اینترنت اشیاء، که در تحریریه ایسنا منطقه قم برگزار شد، جوانب مختلف این طرح، مزایا و معایب آن و همچنین لزوم استفاده از این نوع فناوری در کشور مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
به گزارش ایسنا، پنجمین نشست تخصصی ارتباطات و فناوری اطلاعات با محوریت بررسی اینترنت اشیا با حضور سید ابوالحسن نظام دوست، مدیرگروه فناوری اطلاعات مرکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی و علی تاجزاده، مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه فناوری در تحریریه ایسنای قم برگزار شد.
در ابتدای این نشست علی تاجزاده عنوان کرد: اینترنت اشیاء ادامه مسیر انقلاب دیجیتال است که در دنیا با ظهور دستگاه‌های دیجیتالی از دهه 70 شدت گرفت و تاکنون ادامه پیدا کرده است؛ تا کنون همه‌ی تکنولوژی‌های فناوری اطلاعات، مبتنی بر تعامل انسان با دیتاها و تعامل با شخص دیگر بود که موبایل نمونه‌ای از آن است؛ با گسترش اسمارت فون‌ها، میزان تولید و استفاده از دستگاه‌های دیجیتال افزایش یافت.
وی افزود: انقلاب بعدی که بسیار جدی‌تر از انقلاب دیجیتال است، اینترنت اشیاء است که از جهت تعداد و دامنه نفوذ، بسیار گسترده تر از انقلاب قبلی بود؛ در گذشته اسمارت فون‌ها با ما در ارتباط بودند ولی در اینترنت اشیا موضوع این است که وسایلی که دیجیتالی نیستند را وارد دنیای دیجیتال کنیم و بین آن‌ها تعامل برقرار کنیم.br>
این کارشناس حوزه فناوری بیان کرد: اینترنت اشیاء به دو گونه است، اولین حالت آن ارتباط انسان با اشیا و حالت دوم ارتباط شئ با شئ است، برای نمونه با استفاده از اینترنت اشیاء در یک مزرعه یک سنسور دمای بالا را اعلام میکند و شئ دوم شروع به کاهش حرارت میکند و این اشیا به صورت دیجیتالی باهم تعامل دارند.
وی ادامه داد: اینترنت اشیا چند لایه دارد، اولین لایه سخت افزار و سرورها است، لایه دوم، سیستم عامل و نرم افزار است و سطح سوم در اینترنت اشیا، سنسورها هستند که اغلب امور مبتنی بر سنسورها شکل می‌گیرد.
تاجزاده تصریح کرد: در اینترنت اشیا تعداد زیادی سنسور مورد استفاده قرار می‌گیرد و این سنسورها با یکدیگر و یا با انسان ارتباط برقرار میکنند، برای نمونه اکنون در کشوهای پیشرفته برای شناسایی نشتی لوله، از سنسور رطوبت در کنار لوله‌های آب استفاده میکنند و این موضوع، انجام بسیار از امور تعمیراتی را تسهیل میکند.
وی اضافه کرد: در اینترنت اشیا چند نوع شبکه میتواند استفاده شود که یک نمونه آن اینترنت است و اکنون شبکه‌های جدید برای تعامل سنسورها به وجود آمده است؛ همچنین مصرف بسیار پایین از پیش نیازهای تکنولوژی اینترنت اشیا است که سبب میشود در مدت طولانی از یک سنسور استفاده بهینه صورت بگیرد و نیاز به تعویض‌های مکرر سیستم نباشد.
6 تریلیون هزینه برای اینترنت اشیاء تا2020
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: ابزارهای اینترنت اشیا بازار بسیار وسیع تری نسبت به موبایل دارد و در سال 2017، 8ونیم میلیارد ابزار مبتنی بر اینترنت اشیا استفاده شده است و پیش بینی میشود در سال 2020 6تریلیون دلار برای این تکنولوژی در دنیا هزینه شود.
وی تاکید کرد: تکنولوژی اینترنت اشیا در دنیا بسیار کاربرد دارد و آمریکا از این تکنولوژی برای مرز کشی بین آمریکا و مکزیک استفاده کرده است و حتی کشورهای پاکستان و هندوستان نیز از آن استفاده میکنند.
کاربرد اینترنت اشیاء در بهینه‌سازی مصرف آب و برق
تاجزاده گفت: در زمینه کشاورزی که اکنون بهینه سازی مصرف آب و برق جدی شده است، اینترنت اشیا میتواند کمک کند، تمام بهینه سازی‌هایی که اکنون انجام میشود مبتنی بر یادآوری ذهنی است، در حالیکه این صحیح نیست و اشیا باید به طور خودکار این بهینه‌سازی را انجام دهند.
در آینده عدم ارتباط با اشیاء پذیرفته نیست
وی افزود: نگاهی که به IOT یا همان اینترنت اشیا وجود دارد، ایجاد یک انقلاب در صنعت و دنیای دیجیتال است، در آینده عدم ارتباط با اشیاء، مورد قبول نیست و دنیا به این سمت می‌رود که تمامی اشیا در دنیای فناوری با یکدیگر و با انسان در ارتباط باشند.
در ایران برای اجرای فناوری اینترنت اشیاء فکری نشده است
این کارشناس حوزه فناوری در خصوص آمادگی کشور برای اجرای فناوری اینترنت اشیاء، عنوان کرد: در ایران نه در ابعاد سخت افزاری و نه در قانونگذاری و تعیین چارچوب در خصوص این فناوری کاری انجام نشده است.
وی ادامه داد: حدود یکماه پیش، در شورای عالی فضای مجارزی سند ملی اینترنت اشیا تدوین شد و وزارت خانه‌ها و نهادهای مختلف مسئولیت‌های مختلفی را برای تحقق آن برعهده دارند ولی برای عملیاتی کردن آن اقدامی نشده است و این خلأ احساس میشود.
اینترنت اشیاء مساوی با بهره وری، صرفه جویی و هوشمندی
تاجزاده در خصوص تمایل مردم کشور در استقبال از این فناوری بیان کرد: با توجه به تجربیات، میزان استفاده مردم از تکنولوژی‌های نوین بالاتر از سطح جهانی است، یک نمونه از این استقبال، تاکسی‌های اینترنتی بودند که به دلیل صرفه جویی در هزینه‌ها موجب استقبال مردم شد و اینترنت اشیا دارای خصوصیات بهره وری، صرفه جویی و هوشمندی است که می‌توان پیش بینی کرد که مرم به خوبی به سراغ این تکنولوژی بروند و از آن استفاده کنند.
وی گفت: تفاوت کشور ایران با غربی ها در استفاده از تکنولوژی‌های نوین در بهره وری از دانش است؛ اکنون در کشور تعداد بسیار اسمارت فون و کامپیوتر وجود دارد ولی در خصوص مکانیزه کردن این ابزارها عقب هستیم.
اول ورود تکنولوژی بعد فرهنگ‌سازی، مسیر ناموفق است
این مدرس دانشگاه خاطر‌نشان کرد: باید دولت‌ها قبل از ورود یک فناوری و یا تکنولوژی، فرهنگ سازی را شروع کنند و به صورت قانونمند آن را اجرا کنند، ولی معمولا در ایران ابتدا تکنولوژیِ و یا ابزار نوین توسط وارد کننده در داخل عرضه میشود و مردم نیز از آن استفاده میکنند، آنگاه دولت به فکر فرهنگ سازی می‌افتد که همیشه این راه ناموفق است.
وی تاکید کرد: در این بحران آبی و برقی باید خود دولت و حکومت به استقبال از طرح‌های بهره‌وری مانند IOT بروند و اگر بناست این تکنولوژی در کشور ایجاد شود باید نظام مند شود و در مجلس و دولت در خصوص آن تصمیم گیری شود و همچنین در دانشگاه‌ها جایگاه آن فناوری مشخص شود.
تاجزاده تصریح کرد: مدیر دولتی باید به نیاز مردم و معضلات را تشخیص بدهد و سپس افراد توانمند جامعه را در آن خصوص به کار بگیرد، راه حل جذب کند، از راه حل برتر حمایت کند و برنامه ریزی انجام دهد تا به نتیجه مطلوب برسد.
وی اضافه کرد: در حالیکه همیشه دغدغه‌های ما عقب‌تر از زمان است و بیشتر از اینکه به پیشرفت فناوری بپردازیم، به عواقب آن توجه می‌کنیم؛ وقتی به تکنولوژی‌های جدید مانند تلوزیون‌های هوشمند، ساعت‌های هوشمند و سنسورهای مختلف توجه نکردیم و این فناوری‌ها وارد کشور شد و تمام اطلاعات ما در پلتفرم خارجی قرار گرفت، آن زمان به دنبال زیرساخت بومی این فناوری‌ها می‌رویم و موفق هم نمی‌شویم.
افزایش 30درصدی بهره گیری از اینترنت اشیاء سالانه در جهان
این کارشناس حوزه فناوری اظهار کرد: تولید و استفاده از ابزارهای مرتبط با اینترنت اشیا سالیانه 30درصد اضافه میشود و از حالا باید به فکر مواجهه با این تکنولوژی باشیم؛ ورود تکنولوژی در ایران به صورت تدریجی رخ نمی‌دهد و یکباره انجام میشود و تصمیم گیران کشوری باید قبل از فراگیر شدن این تکنولوژی در کشور در خصوص آن تصمیمات لازم را اتخاذ کنند.
مبنای هوشمندی شهر؛ میزان رضایتمندی شهروندان
وی گفت: مبنای هوشمندی در یک شهر در کشورهای پیشرفته میزان رضایتمندی شهروندان است، درحالیکه در کشور مبنای هوشمندی، دیجیتالی شدن ابزارها است؛ در شهر هوشمند به دنبال این هستیم که مردم سالم‌تر زندگی کنند و وقتی کمتری را هدر کنند؛ یک نمونه آن پارکینگ هوشمند است، مردم در حال حاضر برای یافتن جای پارک در مرکز شهر مدت زمان زیادی را صرف میکنند ولی در شهر هوشمند قبل از حرکت از مبدا جای پارک‌های خالی قابل مشاهده و رزرو کردن است.
اینترنت اشیاء؛ انقلاب صنعتی دوم
تاجزاده اینترنت اشیا را انقلاب دوم در جهان صنعت دانست و اظهار کرد: انقلاب اول در دنیا، انقلاب صنعتی ماشین‌ها بود و بشر توانست در ساخت و استفاده از ماشین آلات تحول ایجاد کند؛ دنیای ارتباطات در زندگی بشر بسیار تاثیر دارد و در سطح وسیعی موثر است و حتی در تصمیمات اساسی مانند انتخابات و اقتصاد تاثیر ایجاد میکند ولی به آن انقلاب نمی‌گویند ولی IOT انقلاب صنعتی دوم نامیده میشود، زیرا اینترنت اشیا ارتباط بین تمام اجزای جهان ایجاد میکند و موجب رضایتمندی بشر از زندگی میشود.
وی افزود: اینترنت اشیا میتواند در حوزه کسب و کار، تحول و انقلاب ایجاد کند؛ در آی تی یکسری امکانات در اختیار کسب و کار ها قرار گرفت ولی با حضور اینترنت اشیا به طور کلی مدل کسب و کار تغیر میکند؛ در آی تی واسطه حذف میشود و این تحول بزرگی است ولی در اینترنت اشیا سبک‌ها تغییر میکند و سرویس، بُعد و اطلاعات جدید در اختیار انسان قرار می‌گیرد و به همین جهت باعث ایجاد انقلاب در تعاملات میشود.
این مدرس دانشگاه عنوان کرد: نباید آنگونه که با اینترنت در کشور برخورد شد در خصوص تکنولوژی اینترنت اشیا تصمیم گیری شود، در اهمیت این فناوری و بررسی آن نباید تردید صورت بگیرد و زمان برنامه ریزی و تصمیم گیری از بین برود؛ از حالا باید به دنبال این برویم که چارچوب‌های قانونمندی ایجاد شود و در استفاده از این تکنولوژی در بخش‌های مختلف اولویت بندی صورت بگیرد؛ بخش‌های مختلف در کشور باید در این زمینه کمک کنند و نباید اجازه داد مردم خودشان با توجه به تبلیغات از این تکنولوژی استفاده کنند و دولت باید اولویت نیاز را به مردم نشان دهد و طبق آن از اینترنت اشیا استفاده بهینه کند.
وی در خصوص مشکلات احتمالی تکنولوژی اینترنت اشیا نیز گفت: جنس مشکلات IOT با مشکلات IT تفاوتی ندارد و ممکن است تنها حجم این مشکلات بیشتر باشد؛ این تکنولوژی یکسری تاثیرات در صنعت دارد و صنعت کشور باید با شرایط جامعه به روز شود و اگر این اتفاق نیفتد، آن صنعت از بین می‌رود، باید دولت و تصمیم گیران کشور استارتاپ‌ها را به کار بگیرند و جامعه را به سمت این فناوری سوق بدهند تا کمتر با مشکلات آن مواجه شویم.
تاجزاده گفت: باید به این نکته توجه شود که اگر طبق تصمیم، بنا به استفاده از این تکنلوژی در کشور شد، برای دستیابی به آن نیاز به تولید علم داریم، همچنین تولید سنسورها و ابزارهای تکنولوژی اینترنت اشیاء موجب ایجاد اشتغال گسترده در کشور میشود؛ ولی اگر برنامه ریزی صورت نگیرد، تمامی پلتفرم‌ها و سنسورها در خارج تولید میشود و کشور تبدیل به مصرف کننده میشود و ضربه شدیدی به اشتغال وارد میکند.
لزوم وجود پیوست فرهنگی بومی در استفاده از اینترنت اشیاء
وی افزود: این تکنولوژی میتواند مورد تنهایی و انزوای انسان شود و باید این تکنولوژی را با پیوست فرهنگی بومی وارد کشور کنیم تا به مشکل بر نخوریم و به زیرساخت های فرهنگی کشور ضربه‌ای وارد نشود.
این مدرس دانشگاه در خصوص استفاده از این تکنولوِژی در ایران گفت: در ایران برای قرائت کنتورهای آب در چند استان به صورت آزمایشی از تکنولوژی اینترنت اشیا بهره گرفته میشود؛ همچنین در صنعت پزشکی به منظور جراحی از راه دور بهره گیری میشود که نمونه‌ای از اینترنت اشیا است.
اینترنت اشیاء؛ فرصت مناسب برای ادغام دنیای فیزیکی و دنیای مجازی
سید ابوالحسن نظام دوست نیز در این نشست اظهار کرد: مفهوم اینترنت اشیا یاIOT در سال 1999 بیان شده و دوسال است که در مباحث IT جا باز کرده و از تئوری به مرحله اجرا در آمده است.
وی افزود: مفهوم اینترنت اشیا، به معنای ارتباط دستگاه‌های مختلف به وسیله اینترنت و تعامل با یکدیگر و انسان است، یخچال هوشمند و کنترل از راه دور نمونه‌هایی از این تکنولوژِی هستند که اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدیرگروه فناوری اطلاعات مرکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی عنوان کرد: اینترنت اشیا یک فرصت مناسب برای ادغام دنیای فیزیک و دنیای مجازی است، اکنون اکثر کسب و کارها به سمتی می‌روند که بتوانند از این فناوری استفاده کنند.
وی ادامه داد: در سند چشم انداز1404 این تکنولوژی برای کشور پیش بینی شده است و در تصمیمات کلان به این موضوع توجه شده است، در کشور به این نتیجه رسیده اند که در آینده استفاده از این تکنولوژی لازم است و در تجارت بسیار میتواند تاثیر گذار باشد.
نظام دوست در خصوص موارد استفاده از اینترنت اشیا گفت: اینترنت اشیا برای برداشتن بسیاری از چالش‌ها در کشور مانند توسعه کسب و کار میتواند مورد استفاده قرار بگیرد، ولی در اجرا و عملیاتی سازی این فناوری و فرهنگ استفاده از آن مشکل داریم و باید به این موضوعات توجه شود.
وی بیان کرد: یکی از موضوعات مهم در این فناوری، موضوع حریم خصوصی و امنیت است، با وصل شدن اشیا به اینترنت، تمامی اطلاعات در بستر شبکه شکل می‌گیرد و اگر امنیت آن تامین نشود، مشکلات بسیاری را رقم می‌زند، همین موضوع ممکن است باعث شود با توجه به شرایط فرهنگی کشور، در برابر این تکنولوژی مقاومت صورت بگیرد.
مدیرگروه فناوری اطلاعات مرکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی اضافه کرد: تفاوت بین هوشمندی و دیجیتالی شدن موضوع مهمی است که باید به آن دقت کرد؛ هوشمندی این نیست که یکسری از بانک‌های اطلاعاتی تشکیل شود ولی بدون استفاده باشد، اکنون در دنیا با استفاده از هوشمندی، از این داده ها در تصمیم گیری‌های کلان استفاده میکنند؛ اینترنت اشیا نیز به این سمت می‌رود و این تکنولوژی یک گام بالاتر از نسل اول فناوری است و به دنبال هوشمند‌سازی کامل است.
وی تصریح کرد: در دانشگاه‌های ایران چه به صورت آکادمیک و چه غیر آکادمیک، رشته تحصیلی مرتبط با این فناوری وجود ندارد و این خلأ در فضای علمی احساس میشود، اکنون باید به فکر تولید علم برای تکنولوژی اینترنت اشیا بود تا در جامعه متخصصانی تربیت شوند که از این تکنولوژی بهره بگیرند و متکی به خارج از کشور نباشیم.
خلاصه نکات:
در گذشته اسمارت فون‌ها با ما در ارتباط بودند ولی در اینترنت اشیا موضوع این است که وسایلی که دیجیتالی نیستند را وارد دنیای دیجیتال کنیم و بین آن‌ها تعامل برقرار کنیم.
اینترنت اشیا چند لایه دارد، اولین لایه سخت افزار و سرورها است، لایه دوم، سیستم عامل و نرم افزار است و سطح سوم در اینترنت اشیا، سنسورها هستند که اغلب امور مبتنی بر سنسورها شکل می‌گیرد.
حجم بازار آینده اینترنت اشیاء
ابزارهای اینترنت اشیا بازار بسیار وسیع تری نسبت به موبایل دارد و در سال 2017، 8ونیم میلیارد ابزار مبتنی بر اینترنت اشیا استفاده شده است و پیش بینی میشود در سال 2020 6تریلیون دلار برای این تکنولوژی در دنیا هزینه شود.
نگاهی که به IOT یا همان اینترنت اشیا وجود دارد، ایجاد یک انقلاب در صنعت و دنیای دیجیتال است، در آینده عدم ارتباط با اشیاء، مورد قبول نیست و دنیا به این سمت می‌رود که تمامی اشیا در دنیای فناوری با یکدیگر و با انسان در ارتباط باشند.
با توجه به تجربیات، میزان استفاده مردم از تکنولوژی‌های نوین بالاتر از سطح جهانی است، یک نمونه از این استقبال، تاکسی‌های اینترنتی بودند که به دلیل صرفه جویی در هزینه‌ها موجب استقبال مردم شد و اینترنت اشیا دارای خصوصیات بهره وری، صرفه جویی و هوشمندی است که می‌توان پیش بینی کرد که مرم به خوبی به سراغ این تکنولوژی بروند و از آن استفاده کنند.
تولید و استفاده از ابزارهای مرتبط با اینترنت اشیا سالیانه 30درصد اضافه میشود و از حالا باید به فکر مواجهه با این تکنولوژی باشیم؛ ورود تکنولوژی در ایران به صورت تدریجی رخ نمی‌دهد و یکباره انجام میشود و تصمیم گیران کشوری باید قبل از فراگیر شدن این تکنولوژی در کشور در خصوص آن تصمیمات لازم را اتخاذ کنند.
در آی تی یکسری امکانات در اختیار کسب و کار ها قرار گرفت ولی با حضور اینترنت اشیا به طور کلی مدل کسب و کار تغیر میکند؛ در آی تی واسطه حذف میشود و این تحول بزرگی است ولی در اینترنت اشیا سبک‌ها تغییر میکند و سرویس، بُعد و اطلاعات جدید در اختیار انسان قرار می‌گیرد و به همین جهت باعث ایجاد انقلاب در تعاملات میشود.
یکی از موضوعات مهم در این فناوری، موضوع حریم خصوصی و امنیت است، با وصل شدن اشیا به اینترنت، تمامی اطلاعات در بستر شبکه شکل می‌گیرد و اگر امنیت آن تامین نشود، مشکلات بسیاری را رقم می‌زند، همین موضوع ممکن است باعث شود با توجه به شرایط فرهنگی کشور، در برابر این تکنولوژی مقاومت صورت بگیرد.
